Blijf via e-mail op de hoogte van nieuwe blogs

Levend verlies

Wist je dat het proces dat je als ouder van een zorgintensief kind doormaakt kunt vergelijken met het rouwproces na het overlijden van een dierbare? In zo’n situatie verlies je niet je kind, maar je verliest wél de verwachting van een gezond kind. Psychologen noemen deze rouw ‘levend verlies’: steeds terugkerende gevoelens van verdriet en rouw bij ouders van een kind met een beperking of chronische aandoening. Levend verlies blijft een leven lang bestaan. Het komt en gaat vaak in golven en kan je overvallen op momenten dat je het niet verwacht. Bijvoorbeeld als een ander kind in dezelfde leeftijd een ontwikkelingsstap maakt die je je eigen kind zo snel nog niet ziet doen: met de fiets naar school gaan, zelfstandig wonen, gaan studeren, verkering krijgen…

Juist als er iets aan de hand is met je kind, gebeurt het vaak dat ouders de pijn die dat doet noodgedwongen ‘parkeren’.  Er is gewoon geen tijd en gelegenheid voor. Na de diagnose volgt vrijwel meteen de drukte van allerlei onderzoeken en behandelingen die vaak ook nog eens jaren duren. Dat kost niet alleen heel veel tijd maar ook veel energie. Alle aandacht gaat uit naar je kind en is er op gericht hoe je hem of haar het best kunt begeleiden. En als ouder kom je nauwelijks toe aan het voelen van je eigen verlies en verdriet.

Levend verlies wordt vaak niet (h)erkend

De meeste mensen zien jouw verdriet niet als rouw. Ze verwachten dat je het ‘verwerkt’. Dat je je aanpast aan de situatie. Soms zeggen ze dat je je er nu wel eens overheen mag zetten. Bovendien heb je zelf vaak ook niet in de gaten dat je een rouwproces doormaakt. Je vindt dat je jezelf niet verdrietig mag voelen. Want dan lijkt het alsof je je kind tekort doet, alsof je hem of haar niet goed genoeg vindt, je niet genoeg van je kind houdt. Maar je verdriet zegt niets over de liefde die je voor je kind voelt. Het kan allemaal tegelijk en naast elkaar bestaan: de liefde voor je kind, het verdriet over de beperking waar hij mee te dealen heeft én het verdriet over het verlies van je eigen dromen en verwachtingen. Want als ouder verlies je vaak ook een deel van jezelf: je werk, je relatie, je sociale leven, je aandacht voor je andere kinderen. En dát is levend verlies.

Normale emoties bij levend verlies

De emoties die je ervaart zijn heel verschillend en kunnen in allerlei vormen naar buiten komen. Zomaar een paar voorbeelden: gevoelens van angst, schuld, boosheid, agressie, wanhoop en eenzaamheid. Piekeren, je niet goed kunnen concentreren en een geheugen als een zeef. Je bent gejaagd, vermoeid, huilerig en trekt je terug uit sociale contacten. Of je hebt allerlei lichamelijke kwalen: geen eetlust, slecht slapen, last van je spieren, vaker ziek en geen energie. Bovenstaande reacties zijn normale reacties op verlies en verdriet bij gezonde en evenwichtige mensen. Ook boosheid en agressie zijn dus normale, instinctieve reacties op pijn. Denk maar eens aan de reactie van een kind dat zijn voet stoot aan de tafel: stoute tafel!

Beschouw je emoties als een kompas

Emoties kun je zien als een soort signaleringssysteem. Dit systeem is in miljoenen jaren geëvolueerd om ons te helpen overleven. De hersenen scannen continu een enorme stroom aan informatie, vergelijken die met eerdere ervaringen en zetten ons aan tot actie. Emoties maken duidelijk dat er iets aan de hand is dat belangrijk is voor ons welzijn, en duwen ons in een bepaalde richting. Zo zet angst je aan om uit een situatie te ontsnappen, maakt blijheid dat je je openstelt en  boosheid dat je je voor je behoeften opkomt. En verdriet dwingt je tot stilstaan bij een verlies, steun zoeken en doen wat je op dat moment nodig hebt. Gevoelens werken dus als een soort kompas.

Sta stil bij je verlies en zoek steun

Het lastige van emoties is dat je ze kunt vergelijken met een telefoon: ze stoppen niet met rinkelen totdat jij opneemt. Ze blijven terugkomen en aandacht vragen, totdat jij naar ze luistert. Maar luisteren naar je emoties is makkelijker gezegd dan gedaan. Want we zijn allemaal geneigd onze emoties te onderdrukken. Voelen we verdriet, dan doen we van alles om dat weg te stoppen: we zoeken afleiding of beuren onszelf op.

Maar wat dan wel? Daar bestaat helaas geen quick fix voor. De enige manier is leren hoe je ruimte maakt voor je pijn. Dat klinkt misschien wat vaag, maar het gaat om stilstaan bij je verlies en je verdriet toelaten, verduren en accepteren. Sta eens stil bij alles wat er veranderd is in je leven. Van welke illusies en dromen heb je afscheid genomen? Wat heb je verloren? Wie ben je kwijtgeraakt, wat is er veranderd aan je relaties?  Wat is er veranderd aan je werk, je financiën? En – misschien wel het allerbelangrijkste – praat erover. Want de steun van anderen is onmisbaar. Van familieleden, vrienden maar bijvoorbeeld ook van andere ouders in een vergelijkbare situatie. Het biedt veel troost als je je verdriet kunt delen en er erkenning voor krijgt.

En wat levert dat op?

Rust in je hoofd. Ruimte. Vrijheid. Meer plezier. Meer energie. Eindelijk doen wat jij belangrijk vindt. Want als je niet langer vecht tegen je verdriet, het onderdrukt of je er in verliest dan heb je je handen vrij. En kun je energie steken in de dingen die je leven de moeite waard maken.

Herken jij deze situatie?

Speciaal voor ouders van zorgintensieve kinderen organiseer ik een workshop over omgaan met levend verlies. In vier groepsbijeenkomsten met maximaal acht ouders ontdek je wat levend verlies voor jou betekent en hoe je effectiever om kunt gaan met het verdriet over de beperking van je kind. Zodat het minder impact op je heeft en je weer leert genieten van het leven. Voel je meer voor individuele begeleiding? Dat kan natuurlijk ook. Mail me, dan maken we een afspraak om te kijken of ik wat voor je kan betekenen.

 

Over Esther

Ik coach mensen met stress en burn-outklachten of gevoelens van levend verlies, werkgerelateerd of als gevolg van privéomstandigheden. Ik help je een goed evenwicht te vinden tussen zorgen voor jezelf en zorgen voor anderen.

Gratis kennismaken

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *